Dressuur

Training

Een paard is niet in eerste instantie gebouwd om een mens te dragen en de eerste opdracht voor een ruiter is dan ook: 'niet je paard in de weg zitten'. Als dat gaat lukken, wordt het: 'maak het je paard makkelijker om jou te dragen'. Dat wil zeggen: dat het paard zijn achterbenen verder onder de massa brengt. Dat zie je aan de ruimere passen, maar er hoort ook bij, dat de buikspieren actief zijn en het bekken kantelt. Hierdoor komt het zwaartepunt van paard wat naar achter en gaat meer samenvallen met het zwaartepunt van de ruiter. Bij een jong paard of een onervaren ruiter ligt dat zwaartepunt ongemakkelijk dicht bij de voorbenen. Een paard kan daardoor moeilijk wenden of van tempo veranderen. Soms wordt dat ten onrechte aangemerkt als 'ongehoorzaamheid', maar het dier kan er eigenlijk weinig aan doen. Naarmate een paard de achterbenen meer onder de massa brengt, wordt ook de bovenzijde van het paard wat boller. Dat voelt prettiger aan (zowel voor de ruiter als het paard) en de hals gaat een soort kwart cirkel (de 'krul') vormen.

Doelstellingen

1. takt: het paard moet lopen met gestage ritmische bewegingen
2. ontspanning: het paard mag niet gespannen zijn in de rug, de hals, de mondof met zijn staart
3. impuls: het paard moet voldoende voorwaartse drang vertonen en liefst 'swingen'
4. rechtrichten: het paard mag niet scheef lopen met zijn lichaam, hals of met zijn nek ('stelling').
5. verzameling: het paard moet zijn achterbenen voldoende onder de massa brengen, de graad van de verzameling hangt af van de scholing van het paard en de graad van africhting.

In feite moet men deze 5 doelstellingen steeds tegelijkertijd nastreven. Een paard dat 'sloft' zondigt tegen de vierde doelstelling (te weinig impuls), maar van een correct ritme zal zelden sprake zijn en ontspanning kan dus ook niet bereikt worden.

Verzameling wil in feite zeggen, dat een paard kan 'spelen' met het eigen zwaartepunt en dat van de ruiter. Dat wil zeggen: de overgangen verlopen vloeiend. Bij een overgang naar een snellere gang zet het dier zich af omhoog, bij een overgang naar een langzamer gang vangt het dier (in meerdere of mindere mate) zichzelf en de ruiter op op de achterbenen. Het dier moet dit 'even doorkrijgen' zodra het bereden wordt - van nature doet een paard niet anders. Daarna is het een tijdlang nodig om het te bevestigen en de spieren hiervoor te trainen. Dit komt zowel de ontspanning als de tact en de impuls zeer ten goede. (Ook het humeur, de gezondheid en uiteindelijk de levensduur van het paard, trouwens).

Als er geen ontspanning is (omdat een paard bang is, de hulpen niet snapt of bijv. sloft) zal een paard bijv. kleine, snelle vluchterige passen maken (geen mooi ritme), kan een paard geen aanleuning nemen en van rechtrichten en verzamelen komt ook weinig terecht.

Als een paard loopt met stelling naar rechts en een gebogen hals naar links, is het dier niet 'recht'. (Uiteraard: lengtebuiging gaat over buigen, maar we willen dan graag dat het hele paard gelijkmatig buigt. Bij stelling rechts bij buiging naar links klopt er iets niet.) Denkbaar heeft de ruiter geen fijn teugelcontact of is zelf scheef. Waarschijnlijk loopt het paard op de voorhand wat noch de tact noch de impuls ten goede komt, vaak is het ook een gevolg van een gebrek aan ontspanning. Loopt het dier op een rechte lijn, is het de bedoeling dat de achterhoeven het spoor van de voorhoeven volgen. In een manege is dit lastig 'op de hoefslag', langs de wand van de manege. Een paard is nl. van achteren breder dan van voren en het dier loopt graag met zijn hele lichaam langs de wand - gevolg: de binnenvoorhoef blijft meer naar buiten dan de binnenachterhoef. Het paard loopt scheef met de achterhand naar binnen.

[bewerken] Dressuursport

Het beheersen van de basisdressuur wordt over het algemeen gezien als een voorwaarde voor het beoefenen van andere disciplines binnen de paardensport, wat zich ook uit in het feit dat er minimaal één winstpunt nodig is in de dressuur, voordat men mee mag doen aan springwedstrijden.

Landen die sterk in de discipline dressuur zijn, zijn Nederland, Duitsland, Spanje, Verenigde Staten en Frankrijk. De huidige wereldwijde nummer één dressuurruiter/amazone is de Nederlandse amazone Anky van Grunsven. De eveneens Nederlandse en tevens leerling van Anky van Grunsven, Edward Gal, is de nummer twee op de wereldranglijst. Deze lijst wordt bijgehouden door BCM en het FEI samen, onder de naam Dressage Riders' World Rankings List.

Nederlandse wedstrijden
Klassering
B Beginner
L Licht
L1 en L2
M Middel
M1 en M2
Z Zwaar
Z1 en Z2

Bij dressuurwedstrijden in Nederland beoordeelt een jury de mate van gymnastisering en beheersing van het paard. Voor wat betreft de basissport (breedtesport) gebeurt dat in vier primaire klassen.

In een dressuurproef van de B tot en met de M2 kunnen maximaal 300 punten behaald worden, in 30 handelingen, deze punten worden onderverdeeld in de zogenaamde 'winstpunten'. Indien er voor de handelingen gemiddeld een 6 wordt gereden heb je 180 punten, dit is één winstpunt. Met tien winstpunten kun je naar de volgende klasse, met 30 winstpunten móet je door. Deze proeven worden gereden in een 20x40 rijbaan. In de Z1 en de Z2 is dit aantal 340 punten, in 34 handelingen. Hier moet je dus 204 punten hebben om een winstpunt te rijden. Deze zware proeven worden officieel gereden in een 20x60 rijbaan, maar waar de accommodatie het niet toelaat kan er ook gereden worden in een 20x40 rijbaan, met speciaal daarvoor aangepaste proeven. In de proeven geeft de jury per handeling een cijfer variërend van 0 tot 10. 0 staat voor niet uitgevoerd en een 10 voor uitmuntend, deze wordt echter zelden gegeven, zelfs niet aan topsporters.

De Nederlandse sportfederatie voor de paardensport is de Koninklijke Nederlandse Hippische Sportfederatie, afgekort KNHS. Vrijwel alle wedstrijden worden onder de regels van deze federatie gereden, maar er zijn ook zogenaamde onderlinge wedstrijden, meestal van één of enkele verenigingen of rijscholen. Deze wedstrijden vallen als ze in manegeverband gereden worden onder de Federatie Nederlandse Rijscholen, afgekort FNRS. Er is voor deze wedstrijden een naslagwerk "verantwoord paardrijden", waarin proeven zijn opgenomen van dressuur, caprilli (begin van springen) en western. Let wel, dit zijn slechts aanzetten voor de net genoemde takken van de sport. De dressuurproeven bestaan uit proef A en B en lopen van F1 t/m F20, de caprilli-proeven lopen van C1 t/m C4 en de westernproeven lopen van W1 t/m W10. Bij de jurering wordt meer op de ruiter dan de combinatie gelet (de combinatie bestaat uit een manegepaard en manegeruiter). Er wordt vooral gelet op de correctheid van de hulpen van de ruiter. Het paard hoeft de handelingen niet per se uit te voeren, als de hulpen maar correct gegeven zijn. Je moet aantonen dat je iets meerdere keren probeert. Als je de handeling alsnog goed uitvoert, krijg je evengoed nog een gedeelte van de punten. Het minimale puntenaantal om de proef te halen is 210. Er wordt bij deze onderlinge wedstrijden gereden onder het reglement van het KNHS, omdat dit algemeen aanvaard is.

Hogeschool

Onder Hogeschool of hogeschooldressuur verstaat men paardendressuur met bewegingen als piaffe, passage, capriole en levade. Dit is het hoogste niveau dat in de dressuursport te bereiken is. Er bestaan oefeningen op de grond (pirouette, passage, piaf, terre à terre, Spaanse draf) en oefeningen boven de grond (o.a. ballotade, courbette, croupade, capriole, levade en pesade). Hogeschool wordt onder andere beoefend in de Spaanse rijschool in Wenen.

De scholen 'op de grond' worden ook door dressuurruiters op de hoogste niveaus van de wedstrijdsport gereden (piroutte, piaffe, passage).

Omdat de kunst van het africhten van een paard tot en met deze hogeschool heel oud is, spreekt men wel van 'klassieke rijkunst'. Een wat verwarrende term: ook een ruiter die geen vergevorderde oefeningen rijdt, maar wel te werk gaat volgens 'de klassieke methode' beoefent de klassieke rijkunst.

Hogeschool wordt niet in wedstrijdvorm beoefend. Het hoogst haalbare niveau is Grand Prix (piaffe passage piroutte wissel om de pas e.d.).